Wat u moet weten
De aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA), welzijn op het werk en de preventieve rol van een vertrouwenspersoon groeit snel. Werknemers hechten steeds meer waarde aan een veilige werkomgeving, en werkgevers zien in dat dit niet alleen een morele verantwoordelijkheid is, maar ook een slimme investering. Toch bestaan er nog veel misverstanden over de wetgeving rondom de vertrouwenspersoon en de wettelijke verplichtingen met betrekking tot PSA. Wat is op dit moment verplicht, welke preventieve maatregelen kunnen werkgevers nu al nemen en wat zijn de ontwikkelingen richting toekomstige wetgeving? Wij zetten alles overzichtelijk voor u op een rij, zodat u goed geïnformeerd bent en voorbereid aan de slag kunt.
Relevantie van wetgeving.
Er is sprake van toenemende aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA), welzijn op het werk en de preventieve rol van een vertrouwenspersoon. Hoewel de wetgeving nog niet verplicht is, is er veel beweging binnen het wetgevingsproces.
Wetgeving speelt een sleutelrol in het creëren van een veilige en integere werkomgeving. De Wet bescherming medewerkers, zoals de Arbowet en de Wet bescherming klokkenluiders, biedt een kader voor psychosociale veiligheid. De vertrouwenspersoon kan een belangrijke rol spelen in de uitvoering. Het vastleggen van regels rondom het aanstellen van een vertrouwenspersoon is belangrijk om de volgende redenen:
Belang van wetgeving rondom vertrouwenspersonen
Toegang en bescherming: Wetgeving waarborgt een veilig aanspreekpunt voor werknemers bij ongewenst gedrag en integriteitsschendingen.
Kwaliteit en consistentie: Verplichte normen zorgen voor deskundige en onafhankelijke vertrouwenspersonen.
Juridische zekerheid: Beschermt werknemers bij meldingen en helpt werkgevers zorgvuldig te handelen.
Preventief beleid: Stimulans voor organisaties om misstanden structureel te voorkomen.
Maatschappelijke normen: Bevordert respect, integriteit en gelijke behandeling op de werkvloer.
Duidelijke regels versterken vertrouwen en transparantie binnen organisaties.
Inhoud van de wet: verplichtingen en rollen
De (mogelijke) wetgeving rondom vertrouwenspersonen beoogt organisaties (met meer dan 10 medewerkers) te verplichten om een vertrouwenspersoon beschikbaar te stellen, met specifieke eisen aan de invulling van deze rol en de ondersteuning van medewerkers.
De belangrijkste punten:
Verplichting tot het aanstellen van een vertrouwenspersoon: Werkgevers worden verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen om werknemers ondersteuning te bieden bij kwesties zoals pesten, discriminatie, intimidatie en andere vormen van ongewenst gedrag.
Eisen aan de vertrouwenspersoon:
- Moet onafhankelijk kunnen opereren en een neutrale positie innemen om de rol van vertrouwenspersoon effectief en objectief te kunnen vervullen.
- Moet beschikken over kennis en training op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting en vertrouwelijkheid.
- Moet werknemers vertrouwelijk kunnen adviseren zonder dat er druk is van de werkgever.Rapportage en preventie: De vertrouwenspersoon krijgt een bredere rol, inclusief het adviseren van de organisatie over beleid en preventie om een veilige werkomgeving te bevorderen.
Toezicht en naleving: De Inspectie SZW zal waarschijnlijk toezicht houden op de naleving van deze verplichting, met mogelijk boetes of sancties voor werkgevers die niet voldoen.
Als u voldoet aan de verplichtingen van de Arbowet, draagt u bij aan een gezonde en veilige werkomgeving én voorkomt u boetes van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). Hoewel deze wetgeving nog in ontwikkeling is, lijkt de invoering een logische volgende stap in de huidige focus op psychosociale veiligheid en welzijn op het werk. Bedrijven kunnen nu al een vertrouwenspersoon aanstellen om voorbereid te zijn, een succesvol HR-beleid te voeren en een cultuur van veiligheid te waarborgen.
N.B. Binnen het MKB speelt de vertrouwenspersoon vaak een grotere rol dan in grotere organisaties, waar de ondernemingsraad deze taak deels kan ondersteunen. In kleinere bedrijven fungeert de vertrouwenspersoon niet alleen als vertrouwelijk aanspreekpunt, maar ook als adviseur en spil in het PSA-beleid. Hierdoor is de vertrouwenspersoon van essentieel belang voor het waarborgen van een veilige en integere werkcultuur in het MKB.
Bent u benieuwd wat dit voor uw bedrijf betekent?
Actuele ontwikkelingen
Op dit moment is het aanstellen van een vertrouwenspersoon in Nederland nog niet wettelijk verplicht. Echter, er zijn belangrijke ontwikkelingen gaande richting een wettelijke verplichting voor werkgevers om een vertrouwenspersoon aan te stellen.
Wettelijke verplichting vertrouwenspersoon in voorbereiding
Op 23 mei 2023 nam de Tweede Kamer een wetsvoorstel aan dat werkgevers met meer dan 10 werknemers verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Dit bevordert een sociaal veilige werkplek.
Status wetsvoorstel
Na de goedkeuring van de Tweede Kamer wordt het wetsvoorstel nu behandeld in de Eerste Kamer. De invoering wordt verwacht in 2025.
Wat betekent dit voor werkgevers?
Vertrouwenspersoon: Aanstellen van een interne of externe vertrouwenspersoon.
Voorzieningen: Faciliteiten bieden voor effectief functioneren.
Beleid: PSA- en integriteitsbeleid ontwikkelen of aanpassen, in lijn met de nieuwe wettelijke eisen.
Aanbeveling
Hoewel de wetgeving nog niet definitief is, is het raadzaam voor werkgevers om proactief stappen te ondernemen. Het tijdig aanstellen van een vertrouwenspersoon en het ontwikkelen van passend beleid draagt bij aan een veilige en integere werkomgeving en bereidt uw organisatie voor op de aankomende wettelijke verplichtingen.
PSA en RI&E; Verplichting voor Werkgevers
De Arbowet verplicht werkgevers om de gezondheid en veiligheid van werknemers te waarborgen, inclusief het voorkomen en beperken van (PSA). PSA omvat situaties die stress veroorzaken door ongewenst gedrag of hoge werkdruk. Onder PSA vallen:
Wat valt onder PSA?
Grensoverschrijdend gedrag: Pesten, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld.
Werkdruk: Situaties waarin de balans tussen taken en mogelijkheden structureel verstoord is.
De RI&E en PSA
Werkgevers zijn wettelijk verplicht om PSA mee te nemen in hun Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E). Dit houdt in:
Het in kaart brengen van PSA-risico’s binnen de organisatie, zoals werkdruk, sociale veiligheid en ongewenst gedrag.
Een Plan van Aanpak opstellen waarin concrete maatregelen staan om deze risico’s te verminderen.
Toezicht en evaluatie: Regelmatig beoordelen of de maatregelen effectief zijn en zo nodig bijsturen.
Het betrekken van medewerkers bij het signaleren en aanpakken van PSA-risico’s.
Een actief beleid voeren om PSA te voorkomen.
Gedragscodes en duidelijke afspraken opstellen over gewenst gedrag.
Voorzien in een veilige meldprocedure, inclusief een vertrouwenspersoon.
Medewerkers actief voorlichten en bewust maken van PSA-risico's door middel van training en communicatie.
Periodieke RI&E uitvoeren, waarbij ook PSA expliciet wordt meegenomen.
Met een goed geïmplementeerde RI&E en PSA-beleid draagt de werkgever bij aan een veilige, respectvolle en gezonde werkomgeving voor alle medewerkers.Een actief beleid voeren om PSA te voorkomen.
Betrokkenheid en welzijn
Een veilige en inclusieve werkomgeving en cultuur zorgen ervoor dat medewerkers zich gewaardeerd en gehoord voelen. Dit leidt tot meer betrokkenheid en tevredenheid, een positieve werksfeer en een hogere productiviteit. Een vertrouwenspersoon helpt bij het aanpakken van ongewenst gedrag op de werkvloer. Medewerkers die zich veilig voelen, presteren beter en dragen bij aan een veilig werkklimaat met een gezonde organisatiecultuur.
Ontdek hoe uw organisatie ervoor staat
Wilt u weten of uw organisatie voldoet aan de wettelijke verplichtingen rondom psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en hoe u uw werkcultuur verder kunt verbeteren? Onze Checklist helpt u inzicht te krijgen in:
Het huidige beleid binnen uw organisatie.
Mogelijke risico’s en verbeterpunten op het gebied van PSA.
Welke stappen nodig zijn om een veilige en respectvolle werkomgeving te waarborgen.
Waarom de checklist invullen?
Met deze eenvoudige en praktische checklist krijgt u direct inzicht in waar uw organisatie staat en welke maatregelen u kunt nemen. Bovendien kunt u de ingevulde checklist delen met ons voor vrijblijvend advies en ondersteuning op maat.
Invullen kost slechts één minuut, maar de inzichten kunnen een wereld van verschil maken.
Vul de checklist nu in en ontdek hoe u uw organisatie sterker en veiliger kunt maken!