Wat u moet weten
Een veilige en respectvolle werkomgeving is de basis voor een gezonde en respectvolle organisatie. Toch kan ongewenst gedrag op de werkvloer het werkplezier en de samenwerking onder druk zetten. Het signaleren, herkennen en bespreekbaar maken van grensoverschrijdend gedrag helpt om situaties tijdig aan te pakken en de werkvloer veiligheid te waarborgen. De rol van een extern vertrouwenspersoon is hierbij van grote waarde. Deze biedt medewerkers een laagdrempelig en vertrouwelijk aanspreekpunt buiten de organisatie voor ondersteuning, een luisterend oor en advies over vervolgstappen. Daarnaast draagt de vertrouwenspersoon bij aan bewustwording en preventie door signalen op te vangen en mee te werken aan een veilige werkcultuur. Hoe herkent u de signalen? Wat kunt u doen om grenzen te stellen op de werkvloer? En welke rol speelt een extern vertrouwenspersoon in de preventie van ongewenst gedrag? Hieronder zetten we de belangrijkste inzichten voor u op een rij.
Wat is ongewenst gedrag?
Ongewenst gedrag op de werkvloer omvat alle gedragingen die een negatieve invloed hebben op medewerkers en de werksfeer. Dit kan subtiel zijn, zoals aanhoudende flauwe grappen, of duidelijk merkbaar, zoals intimidatie. In alle gevallen heeft het impact op het werkplezier en de productiviteit.
Voorbeelden van ongewenst gedrag zijn:
Pesten op de werkvloer – bijvoorbeeld buitensluiten, kleinerende opmerkingen of roddelen.
Agressie op het werk – fysiek of verbaal geweld, dreigen of intimideren.
(Seksuele) intimidatie op de werkvloer – ongepaste opmerkingen, aanrakingen of druk uitoefenen.
Discriminatie – ongelijke behandeling op basis van leeftijd, geslacht, afkomst of andere kenmerken.
Het tijdig signaleren, herkennen en bespreekbaar maken van ongewenst gedrag helpt om situaties te doorbreken en een veilige werkomgeving te behouden.
Gevolgen van ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag kan grote gevolgen hebben, zowel voor de persoon die het ervaart als voor de organisatie als geheel. Enkele veelvoorkomende gevolgen zijn:
Voor medewerkers:
Verminderde motivatie en werkplezier.
Psychische klachten, zoals stress, angst of depressieve gevoelens.
Fysieke klachten, zoals hoofdpijn of slaapproblemen.
Toegenomen ziekteverzuim of vertrek uit de organisatie.
Voor de organisatie:
Slechtere samenwerking en werksfeer.
Minder productiviteit en creativiteit.
Hoger personeelsverloop en ziekteverzuim.
Schade aan het imago en mogelijke juridische gevolgen.
Ook omstanders kunnen geraakt worden door ongewenst gedrag. Een innocent bystander (onbedoelde getuige) kan zich ongemakkelijk, machteloos of zelfs medeverantwoordelijk voelen als er niets gebeurt. Dit benadrukt het belang van een open aanspreekcultuur, waarin iedereen een rol speelt bij het herkennen en bespreekbaar maken van grensoverschrijdend gedrag.
Signaleren en herkennen van ongewenst gedrag
Het signaleren, herkennen en bespreekbaar maken van ongewenst gedrag is cruciaal voor een veilige werkomgeving. Het begint met alert zijn op signalen die kunnen wijzen op grensoverschrijdend gedrag, zowel bij de betrokkenen als in de werksfeer.
Ongewenst gedrag op de werkvloer gebeurt vaak subtiel. Een vervelende opmerking hier, een stille blik daar. Maar als je goed oplet, zijn de signalen niet te missen.
Bij medewerkers kunnen de volgende signalen wijzen op ongewenst gedrag:
Verminderde motivatie of werkplezier.
Zich minder op zijn gemak voelen in het team.
Emotionele reacties zoals prikkelbaarheid, angst of verdriet.
Verhoogd ziekteverzuim zonder medische oorzaak.
Het tijdig signaleren, herkennen en bespreekbaar maken van deze gedragingen is essentieel om de impact voor zowel het individu als de organisatie te beperken. Wat zijn de signalen in de werksfeer?
Toenemende spanningen tussen collega’s.
Roddels of negatieve opmerkingen over een specifieke persoon.
Ongebruikelijke stiltes of spanning tijdens vergaderingen.
Het is belangrijk dat zowel direct betrokkenen als innocent bystanders (onschuldigde omstanders) zich veilig voelen om situaties bespreekbaar te maken. Een open aanspreekcultuur kan voorkomen dat grensoverschrijdend gedrag voortduurt of escaleert.
Voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag
Een veilige werkomgeving vraagt om zowel preventieve maatregelen als een doordachte aanpak wanneer ongewenst gedrag zich voordoet. Door duidelijke afspraken te maken en een open aanspreekcultuur te stimuleren, voorkomt u problemen en creëert u een prettige werkomgeving.
Voorkomen van ongewenst gedrag
Voorkomen is beter dan genezen. Een veilige werkcultuur ontstaat niet vanzelf, maar vraagt om bewuste keuzes en structurele aandacht. Door preventieve maatregelen te nemen, kan ongewenst gedrag zoveel mogelijk worden voorkomen.
Stel een duidelijke gedragscode op en zorg dat alle medewerkers deze kennen en naleven.
HR preventie ongewenst gedrag: Train leidinggevenden en medewerkers in het signaleren, herkennen en bespreekbaar maken van grensoverschrijdend gedrag.
Stimuleer open communicatie: Maak het normaal om elkaar aan te spreken op gedrag en bied ruimte voor feedback.
Betrek innocent bystanders bij preventie: Train medewerkers om grensoverschrijdend gedrag te herkennen en op een veilige manier te reageren, bijvoorbeeld door steun te bieden aan collega's of situaties bespreekbaar te maken.
Maak de externe vertrouwenspersoon zichtbaar en toegankelijk: Een onafhankelijk aanspreekpunt verlaagt de drempel voor medewerkers om hun zorgen te delen en helpt bij het vroegtijdig signaleren van patronen.
Aanpak van ongewenst gedrag
Als ongewenst gedrag zich voordoet, is het essentieel dat er snel en zorgvuldig wordt gehandeld. Een duidelijke meldprocedure en een veilige aanspreekcultuur helpen om situaties op de juiste manier op te lossen.
Zorg voor een laagdrempelige meldprocedure waarin medewerkers veilig hun zorgen kunnen uiten.
Neem meldingen altijd serieus en handel objectief.
Bied ondersteuning aan zowel melder als betrokkene, bijvoorbeeld via een vertrouwenspersoon of HR.
Moedig innocent bystanders aan om actie te ondernemen: Creëer een werksfeer waarin getuigen van ongewenst gedrag zich veilig voelen om iets te zeggen of steun te bieden aan een collega.
Evalueer de situatie en kijk hoe herhaling kan worden voorkomen door bijvoorbeeld extra trainingen of teamgesprekken te organiseren.
Schakel de externe vertrouwenspersoon in bij meldingen, zodat medewerkers onafhankelijk advies en ondersteuning krijgen en situaties zorgvuldig worden opgepakt.
Het belang van een aanpak op maat
Elke organisatie en situatie is uniek. Daarom is het belangrijk om de aanpak af te stemmen op de specifieke cultuur en behoeften van jouw organisatie. Door proactief en zorgvuldig te handelen, zorg je voor een werkplek waar respect en veiligheid de norm zijn.
Samen naar een veilige werkvloer
Een goede aanpak vraagt om aandacht, samenwerking en doorzettingsvermogen. Het aanpakken van ongewenst gedrag is geen eenmalige actie, maar een doorlopend proces. Als we samen blijven bouwen aan een gezonde werkcultuur, maken we het verschil voor iedereen op de werkvloer.
Ontdek hoe uw organisatie ervoor staat
Wilt u weten of uw organisatie voldoet aan de wettelijke verplichtingen rondom psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en hoe u uw werkcultuur verder kunt verbeteren? Onze Checklist helpt u inzicht te krijgen in:
Het huidige beleid binnen uw organisatie.
Mogelijke risico’s en verbeterpunten op het gebied van PSA.
Welke stappen nodig zijn om een veilige en respectvolle werkomgeving te waarborgen.
Waarom de checklist invullen?
Met deze eenvoudige en praktische checklist krijgt u direct inzicht in waar uw organisatie staat en welke maatregelen u kunt nemen. Bovendien kunt u de ingevulde checklist delen met ons voor vrijblijvend advies en ondersteuning op maat.
Invullen kost slechts één minuut, maar de inzichten kunnen een wereld van verschil maken.
Vul de checklist nu in en ontdek hoe u uw organisatie sterker en veiliger kunt maken!